Όταν η αποτυχία σε οδηγεί εκεί που αξίζεις – Η ηγεσία με φιλοσοφία και coaching
Ό,τι δεν πήγε όπως το ήθελες… μπορεί να σε πάει εκεί που αξίζεις – Μια φιλοσοφική και coaching ματιά στην ηγεσία, την ανθεκτικότητα και την πρόοδο.
Από τη Βαρβάρα Ασημακοπούλου,
Η αποτυχία δεν είναι το αντίθετο της επιτυχίας· είναι ο δρόμος που οδηγεί σε αυτήν.
Μέσα από τη δική μου εμπειρία και την ομιλία μου στο Leadership Summit της ΕΑΣΕ – “The Failure Paradox”, μοιράζομαι πώς οι αρχές της κλασικής φιλοσοφίας και οι πρακτικές του coaching μπορούν να βοηθήσουν κάθε ηγέτη να μετατρέψει την αποτυχία σε καθρέφτη αυτογνωσίας και ανάπτυξης.
Γιατί, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, η αρετή είναι πράξη — και κάθε setback είναι ένα βήμα πιο κοντά στη φρόνηση, τη δικαιοσύνη, τη γενναιότητα και τη σωφροσύνη.
💫 Η Αποτυχία ως Καθρέφτης της Ηγεσίας
Η αποτυχία είναι αναπόσπαστο μέρος κάθε ηγετικής πορείας.
Δεν είναι η σκιά της επιτυχίας, αλλά το φως που την αποκαλύπτει.
Είναι το σημείο όπου ο ηγέτης συναντά την αλήθεια του, μαθαίνει, μεταμορφώνεται και ξαναγεννιέται.
Όπως είπε ο Αριστοτέλης, «Η αρετή δεν είναι θεωρία αλλά πράξη.»
Κάθε αποτυχία είναι ένα μάθημα προς την αρετή, μια πράξη επίγνωσης που φέρνει τον ηγέτη πιο κοντά στη φρόνηση, στη δικαιοσύνη, στη σωφροσύνη και στη γενναιότητα.
Η ζωή — και η ηγεσία — κερδίζονται, δεν χαρίζονται.
🔹 Η αποτυχία ως πληροφορία
Η αποτυχία δεν είναι στίγμα, είναι πληροφορία.
Είναι η φωνή της πραγματικότητας που μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε ποιοι είμαστε και πού θέλουμε να πάμε.
Όπως είπε ο Επίκτητος, «Δεν είναι τα πράγματα που μας ταράζουν, αλλά οι απόψεις μας γι’ αυτά.»
Δεν μας πληγώνει η αποτυχία, αλλά η ερμηνεία που της δίνουμε.
Στο coaching, η αποτυχία γίνεται feedback — ένας καθρέφτης που δείχνει τι χρειάζεται να αλλάξει.
Μέσα από reframing και αναστοχασμό, ο ηγέτης μαθαίνει να κάνει ένα βήμα πίσω και να βλέπει την εικόνα καθαρά:
να αλλάζει την ερώτηση από «Γιατί απέτυχα;» σε «Τι μαθαίνω μέσα από αυτό;»
Είναι η πρώτη στιγμή ηγεσίας προς τον εαυτό.
🔹 Ο εσωτερικός διάλογος και η δύναμη του οράματος
Η κρίσιμη στιγμή μιας αποτυχίας είναι η στιγμή της σιωπής.
Όταν ο εσωτερικός διάλογος του ηγέτη γίνεται θορυβώδης, χρειάζεται να κάνει παύση και να ακούσει ξανά τη φωνή του σκοπού του.
«Όταν χάνουμε μια μάχη, δεν χάνουμε τον πόλεμο – αν ο σκοπός μάς κρατά ζωντανούς.»
Η δύναμη του οράματος είναι αυτή που δίνει νόημα σε κάθε setback.
Ο ηγέτης που θυμάται το “γιατί” μπορεί να επαναπροσδιορίσει το “πώς”.
Η εσωτερική ηγεσία δεν είναι θέμα ικανοτήτων, αλλά ευθυγράμμισης με τον σκοπό.
Δεν είναι το εμπόδιο που σταματά τον ηγέτη — είναι ο φόβος για το τι θα πουν οι άλλοι.
Ο μεγαλόψυχος ηγέτης ξέρει να ζητά βοήθεια, να ανασυντάσσεται, να ζει ξανά το κίνητρό του και να οδηγεί με ψυχραιμία και πίστη.
Το παράδειγμα που δίνει δεν είναι υποχρέωση του ρόλου — είναι μονόδρομος της ηγεσίας.
🔹 Η αποτυχία ωριμάζει την επιτυχία
Η αποτυχία δεν αναιρεί την επιτυχία· την ωριμάζει.
Όπως και η επιτυχία, δεν είναι ποτέ “τελική” ή “μόνιμη”.
Κάθε αποτυχία μας επιστρέφει στο ουσιώδες, σε ό,τι πραγματικά έχει αξία.
Ο Σενέκας έλεγε:
«Δεν είναι ότι έχουμε λίγο χρόνο, αλλά ότι χάνουμε πολύ.»
Η αποτυχία είναι το κάλεσμα να επιστρέψουμε στον εαυτό μας, να ρωτήσουμε:
Τι είναι αυτό που έχει αληθινό νόημα; Ποια αξία υπηρετώ;
🔹 Συγχώρεση, κατανόηση και αυτογνωσία
Η αποτυχία μας διδάσκει και κάτι ακόμα: τη συγχώρεση.
Πρώτα προς τον εαυτό μας και μετά προς τους άλλους.
Η συγχώρεση δεν είναι αδυναμία — είναι απελευθέρωση.
Η κατανόηση ανοίγει τον δρόμο για δράση χωρίς φόβο.
Μόνο όταν κατανοώ μπορώ να μάθω. Μόνο όταν συγχωρώ μπορώ να συνεχίσω.
Η ηγεσία που γεννιέται μέσα από τη συγχώρεση είναι ηγεσία με ανθρωπιά και επίγνωση.
Κάθε άνθρωπος κάνει λάθη, αλλά ο ηγέτης που μπορεί να τα κοιτάξει στα μάτια, να τα αποδεχτεί και να τα μετατρέψει σε μάθημα, είναι εκείνος που οδηγεί με ψυχραιμία και αλήθεια.
“Η δύναμη του οράματος είναι αυτή που δίνει νόημα σε κάθε setback.
Ο ηγέτης που θυμάται το “γιατί” μπορεί να επαναπροσδιορίσει το “πώς”.”
🔹 Οι τέσσερις αρετές της φιλοσοφίας στην πράξη της ηγεσίας
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι μιλούσαν για τέσσερις θεμελιώδεις αρετές — πυλώνες της εσωτερικής και κοινωνικής ισορροπίας.
Στην ηγεσία, αυτές οι αρετές παραμένουν επίκαιρες όσο ποτέ:
- Φρόνηση (Σοφία με πράξη): η ικανότητα να διακρίνεις τι είναι σωστό και να ενεργείς με επίγνωση.
- Δικαιοσύνη: να ενεργείς με ακεραιότητα και σεβασμό, δίνοντας σε όλους αυτό που τους αξίζει.
- Ανδρεία (Γενναιότητα): να στέκεσαι όρθιος μπροστά στις δυσκολίες, με πίστη στο όραμα και στο καλό που υπηρετείς.
- Σωφροσύνη (Αυτοέλεγχος): να ελέγχεις τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις αντιδράσεις σου, για να παραμένεις παρών και ψύχραιμος.
Αυτές οι αρετές είναι ο εσωτερικός πυρήνας της ηγεσίας.
Χωρίς αυτές, η εξωτερική επιτυχία είναι εύθραυστη.
🔹 Ηγεσία και κουλτούρα εμπιστοσύνης
Μια ομάδα δεν μαθαίνει από την επιτυχία, μα από τις κοινές της αποτυχίες.
Ηγεσία σημαίνει να δημιουργείς χώρο ασφάλειας όπου οι άνθρωποι μπορούν να μοιράζονται τα λάθη τους χωρίς φόβο.
Η εμπιστοσύνη είναι θεμέλιο κάθε δημιουργικής ομάδας — χτίζεται με συνέπεια, σεβασμό, δικαιοσύνη και ανθρωπιά.
Ο ηγέτης που αναλαμβάνει ευθύνη για τα λάθη του, αντί να τα κρύβει, μεταδίδει πολιτισμό αλήθειας και ωριμότητας.
Όπως είπε ο Μάρκος Αυρήλιος,
«Η ζημιά που προέρχεται από το λάθος δεν είναι τίποτα μπροστά στη ζημιά που προέρχεται από την άρνηση να το διορθώσεις.»
🔹 Ηγεσία με ευαλωτότητα
Η ηγεσία του μέλλοντος δεν χρειάζεται “τέλειους” ανθρώπους — χρειάζεται αληθινούς.
Η ευαλωτότητα δεν είναι ρίσκο· είναι πολιτισμός.
Όταν ο ηγέτης μοιράζεται πρώτος τις δυσκολίες του, δημιουργεί χώρο αυθεντικότητας και ανθρωπιάς.
Η φιλοσοφία το ονομάζει καθομοίωσις τῷ θεῷ — να τείνουμε προς την αρετή, όχι προς την τελειότητα.
Γιατί, όπως συνηθίζω να λέω:
«Η τελειότητα είναι σαν να τρέχει ένας πρωταθλητής χωρίς γραμμή τερματισμού.»
✨ Επίλογος
Η αποτυχία είναι η πιο απαιτητική δασκάλα της ηγεσίας —
και η πιο γενναιόδωρη, αν έχουμε το θάρρος να τη συναντήσουμε.
Μέσα από την κατανόηση, τη συγχώρεση και την αρετή,
η αποτυχία γίνεται καθρέφτης δύναμης, σοφίας και ανθρωπιάς.
Γιατί, τελικά, η αληθινή ηγεσία δεν είναι να αποφεύγεις την αποτυχία, αλλά να την μεταμορφώνεις σε γνώση και εξέλιξη.
